तनहुँ– तनहुँको शुक्लागण्डकी नगरपालिका वडा नम्बर १२ ढोर लाकुरीबोटका आशमान गुरुङले ११ वर्षसम्म आफ्नो ऊर्जाशील जोश, जाँगर र पसिना विदेशी भूमिमै खन्याए । 

मलेसियाबाट छुट्टीमा घर आएका उनलाई गत वर्षको लकडाउनले फेरि हाजिर हुन जान दिएन ।त्यसपछि उनले नेपालमै अवसरको खोजी गर्न थाले । सम्भावना देखे, उन्नत जातको बाख्रापालनमा । 

दृढ संकल्पका साथ गाउँमै बोयर बाख्रा पाल्न थाले, आशमानले । सुधारिएको खोर बनाई सुरु गरेको बाख्रापालनमा २० लाख रुपैयाँ लगानी भएको छ । ४० बढी बाख्रा छन् ।

बाख्रापालनमा ३६ वर्षीय आशमानको झुकाव र मिहिनेत देखेर वडा कार्यालयले १ लाख रुपैयाँ अनुदान दिएको छ । गत आर्थिक वर्षको बजेटबाट हालै दिइएको यो रकमले बाख्रापालनमा निरन्तर लाग्न प्रेरित गरेको उनी बताउँछन् ।

‘अनुदानले व्यवसाय विस्तारमा हौसला थपेको छ’, उनले अगाडि भने, ‘अनुदानसँगै उत्पादनको बजारीकरण र मूल्यको ग्यारेन्टी भइदिए अझै सहज हुन्थ्यो ।’ 
राज्यले किसानलाई सघाउँदा बेरोजगार युवाले सम्भावनाको खोजी गर्न थाल्ने उनको भनाइ छ ।

एक दशक वैदेशिक रोजगारीमा बिताएर फर्किएका युवा जीवन हमाल ४ वर्षसम्म के गर्ने, कसो गर्ने अलमलमै थिए । बसाइँ झरेका उनी बाँझिएको बारीलाई उपयोग गर्दै बाख्रा पाल्ने सोचमा बाबियोडाँडा उक्लिए ।

६ महिना भयो बाख्रा पाल्न सुरु गरेको उनले । गोठभरि बाख्रा भइसकेका छन् । बाख्रा पाल्न कस्सिएका हमाललाई वडाले पनि सघाएको छ । उनलाई वडाले ५० हजार रुपैयाँ अनुदान दियो । 

‘यो रकमले लगानीमै टेवा पु-याउने त हैन तर हौसला पक्कै मिल्छ’, उनले भने । अनुदानसँगै प्राविधिक ज्ञान, नश्ल सुधार, घाँसको बिरुवा, बजार व्यवस्थापनमा तीनै तहका सरकारले ध्यान दिनुपर्ने उनको सुझाव छ ।

आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा शुक्लागण्डकी नगरपालिका वडा नम्बर १२ फिरफिरेका १७ जना बाख्रापालक किसानले ६ लाख रुपैयाँ वडाको अनुदान लिएका छन् । ढोर लाकुरीबोट, लाकुरीबोट, भोर्ले, बाँबियोडाँडा, वराहडाँडा, जस्पुरका किसानलाई अनुदान दिइएको हो ।

१ लाख र ५० हजार रुपैयाँ १/१ जनाले प्राप्त गरेका छन् । १५ जना किसानलाई ३० हजार रुपैयाँका दरले वितरण गरेको वडा कार्यालयले जानकारी दिएको छ । सबैको बैंक खातामा वडाले अनुदानको रकम हालिदिएको हो । 

बाख्रापालनलाई व्यावसायिक बनाएर किसानलाई आत्मनिर्भर बनाउन अनुदान उपलब्ध गराएको वडाध्यक्ष मनराज गुरुङले बताए । वडामा भौतिक पूर्वाधार र उत्पादनलाई समान दृष्टिले अगाडि बढाएको वडाध्यक्ष गुरुङको भनाइ छ ।

‘भौतिक पूर्वाधारले मात्रै समृद्धिको सपना पूरा हँुदैन । समृद्ध बन्न उत्पादन बढाउन आवश्यक छ । वडाको भूगोल, हावापानीले उपयुक्त भएकाले किसानलाई बाख्रापालनमा लाग्न प्रोत्साहन गरिरहेका छौँ ।’

उनले अनुदान उत्पादनमुखी भए नभएको अनुगमनसमेत गर्ने गरेको बताए । अनुदान वितरणका लागि मापदण्ड बनाएको उनको भनाइ छ । खोरको अवस्था, बाख्राको संख्या, घाँसको व्यवस्थापनलाई आधार मानेर अनुदान बाँडेको वडाध्यक्ष गुरुङले दाबी गरे ।

‘अनुदान प्राप्त गरेपछि कम्तीमा पनि ५ वर्ष बाख्रापालनमा लाग्नुपर्ने सम्झौता हुन्छ’, उनले भने । फिरफिरेका बाख्रापालक किसानले जनप्रतिनिधि निर्वाचित भएर आएपछि हरेक वर्ष अनुदान थाप्दै आएका छन् ।