आज भाद्र कृष्ण औँसी । अर्थात्  बुबालाई स्मरण गर्ने दिन । आज पिता नहुनेहरूले धार्मिक स्थलमा गई दान तथा श्राद्ध गर्दा दिवंगत पितृ तथा पिताले मोक्ष पाउने विश्वास छ । 

सम्भवतः त्यही भएर आज नेपालको गोकर्णेश्वरमा आफ्ना पिताको स्मरणमा दान तथा श्राद्ध गर्नेहरूको भीड छ ।

मुख्यतः कुसेऔँसीका दिन दिवङ्गत पितालाई सम्झिएर श्राद्धपूर्वक दान तथा भोजन गराउने प्रचलन भए पनि   पछिल्लो समय जीवत पिताको मुख हेर्ने प्रचलन बढेको छ ।

सोहीअनुरूप आज सामाजिक सञ्जालमा जीवित ‘बुबा’हरूलाई मिष्ठान्न भोजनसहितका तस्वीर तथा शुभकामनाको ओइरो छ ।

जसले मलाई पनि सामाजिक सञ्जालमार्फत ् केही भन्न  उद्वेलित गरायो । केही लेखूँ, लेखूँ लाग्यो । लगत्तै अन्तरात्माले भन्यो नलेख् ।

अन्तरात्माको यो भनाइ ठिकै लाग्यो ।  सोचेँ, 'आज कुसेऔशी ‘बा’ कुस लिएर यजमानकहाँ जानुभएको छ । ‘बा’लाई भ्याइनभ्याइ छ । 

बालाई सामाजिक सञ्जालमार्फत् दिएको शुभकामनाको के अर्थ ? बरु फोनै गर्छु । 

फोन गर्न मोबाइल उठाएँ ।तर, करिब दशकअघि यजमानकहाँ कुस पुर्‍याउनुपर्दाकाे हतारोको याद आयो । अनि ‘बा’ हतारमा भएको अनुमान लगाए । र, फोन नगर्ने निर्णय गरेँ । 

बरु ‘बा’लाई कल गर्न उठाएको फोन भुँइमा नराखी काकाकाे नम्बर खाेज्न थालेँ । अनि कल गरेँ । तर, काकालाई पनि फोन लागेन । 

यतिकैमा सामाजिक सञ्जाल स्क्रोल गर्न थालेँ । ‘ह्यप्पी फादर डे’लगायत ‘बा’बारे गरिएका गुणगानका तस्वीर एकपछि अर्को गर्दै आइरहेका थिए ।

कुसेऔँसीका दिन दिवंगत पिताहरूको स्मरणमा दान र श्राद्ध गर्नुपर्छ भन्ने कुरा अधिक सुन्दै/देख्दै आएको, तर जीवित पिताको मुख हेर्ने परम्परा कम रहेकाे समाजमा एक्कासि पिताकाे मुख हेर्ने दिनले चाडकै रूप लिनुकाे कारण  के?  कहिलेबाट सुरु भयो ? पूर्वीय  मान्यताअन्तर्गत रही सुरू भएकाे भए मृत पिताकाे श्राद्ध गरेर जीवित पितालाई उपहार दिनुकोको अर्थ के ? जस्ता यावत प्रश्न मनमा रुमलिएँ । 

जसकाे आफैँले उत्तर दिने प्रयास गरेँ । तर, चित्तबुझ्दो उत्तर आएन । अनि निर्णय गरेँ यो संस्कार आयातित वा बनावटी हो ।

थाहा छैन यो निर्णय सही वा गलत  भनेर ।

तर, अन्तरात्माले भन्छ, ‘मृत बालाई सम्झने दिन  जीवित बाको मुख किन हेर्ने ?’

यतिकैमा करिब २ बज्न लागेको थियो । यसअघिका मुख हेर्ने दिनझै बालाई शुभकामना नदिए पनि फोनचाहिँ गर्ने निर्णय गरेँ ।

र,  ‘बा’लाई फोन गरेँ । ‘बा’ले फोन उठाउनुभयो । 

अनि भन्नुभयो, ‘नानी ।’ (‘नानी’ ‘बा’ले मायाले बोलाउने शब्द हो ।)

मैले भनेँ, ‘हजुर बुबा नमस्कार ।’ 

उताबाट ‘बा’ले भन्नुभयो, ‘नमस्कार ज्वरो जाति भयो ? ताताेपानी खानू ।'

(बासँग मेरो कुराकानी नभएको धेरै भएको थियो । तर, बाले मलाई ज्वरो आएको थाहा पाइसक्नुभएको रहेछ ।)

मेले भनेँ, अँ बुबा जाति भयो । 

‘हजुरलाई कस्तो छ ?,’ मैले सोधेँ ।

‘बा’ले भन्नुभयो ‘ ठिकै छ ।’

‘कहाँ हुनुहुन्छ ?,’ मैले पुन: प्रश्न गरेँ ।

‘श्राद्ध गरेर फर्किँदै छु,’  ‘बा’ले उत्तर दिनुभयो । 

(श्राद्ध गरेर फर्किँदैछु भनेपछि मैले यस वर्ष ‘बा’ कुस लिएर नगएको अनुमान लगाएँ । 

त्यसपछि हामीबीच धान गोड्ने, भर्खरै दुहुँनो गाईं बेचेको, अब बस्तु घटाउनेलगायत विषयमा केही मिनेटको फोन संवाद भयो । र, औपचारिक रूपमा बिदा भयौँ । 

तर, मैले ‘बा’लाई मुख हेर्ने दिनको शुभकामना दिइनँ ।