जुम्ला–देशभर कोरोना संक्रमणसँगै रुघाखोकीका बिरामी बढेपछि सिटामोल अभाव चुलिएको छ । जुम्लामा पनि सिटामोल अभाव भएपछि सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी प्रमिला रिजाल नेतृत्वको टोलीले जुम्ला बजारका मेडिकल तथा फार्मेसीमा अनुगमन गर्दा २६ हजार ट्याब्लेट सिटामोल भेटिएको छ । 

 

भविष्य मेडिकलमा ५ सय ट्याब्लेट, विश्वास मेडिकलमा १ हजार ट्याब्लेट, ओम मनीष पोलिक्लिनिकमा ५ सय ट्याब्लेट, रावत मेडिकलमा १ हजार ट्याब्लेट, कर्णाली स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान शिक्षण अस्पताल जुम्लाको निःशुल्क औषधी वितरण क्लिनिकमा २० हजार ट्याब्लेट, जनस्वास्थ्य कार्यालय जुम्लाको स्टोरमा २ हजार ५ सय ट्याब्लेट र कर्णाली मेडिकलमा ५ सय गरी २६ हजार ट्याब्लेट सिटामोल भेटिएको हो । 

भविष्य मेडिकलमा डिकोल्ड १ हजार ट्याब्लेट, राइनोसमा १ हजार ५ सय ट्याब्लेट, साइनोसमा २ सय ट्याब्लेट, विश्वास मेडिकलमा डिकोल्ड ५ सय ट्याब्लेट, साइनोसमा ५ सय ट्याब्लेट, ओम मनीष पोलिक्लिनिकमा डिकोल्ड ५ सय ट्याब्लेट, रावत मेडिकलमा डिकोल्ड १ हजार ६८० ट्याब्लेट, शिवमेडिकलमा डिकोल्ड ३० कार्टुन अनुगमनका क्रममा भेटिएको थियो । 

रुघाखोकीका बिरामी बढेकाले जुम्ला बजारका हरेक मेडिकलमा दैनिक १५÷२० जनाले सिटामोल र डिकोल्ड किन्न आउने गरेको भविष्य मेडिकल हलका हरिबहादुर रावलले बताए । उनले भने, ‘अहिले सिटामोल कम छ । सिटामोल उत्पादनका लागि आवश्यक कच्चा पदार्थको मूल्य बढेकाले उत्पादक कम्पनीले उत्पादन गर्न छाडेका छन् ।’

 

शिव मेडिकल हलका पूर्ण बुढ्थापाका अनुसार २ लाख ट्याब्लेट सिटामोल माग गरिएको छ । ‘२÷४ दिनमा आइपुग्छ । सिटामोल धेरै कम्पनीले उत्पादन गर्न छाडेपछि बजारमा अभाव देखिएको हो’, उनले भने । जनस्वास्थ्य कार्यालय जुम्लाको स्टोरमा २ हजार ५ सय ट्याप्लेट मौज्दात छ । स्टोर प्रमुख हरि बुढाले भने, ‘१५ हजार ट्याब्लेट यहाँका ८ वटै स्थानीय तहमा पठाएका छौँ । जुम्लामा खासै सिटामोल अभाव छैन ।’ 

 

प्रतिष्ठानको फार्मेसीमा सिटामोल र डिकोल्ड छैन 

कर्णाली स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान जुम्लाको फार्मेसीमा सिटामोल र डिकोल्ड अनुगमनका क्रममा नभेटिएको सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी रिजालले बताइन् । उनले भनिन्, ‘प्रतिष्ठानले निःशुल्क औषधी वितरण गर्ने क्लिनिकमा २० हजार ट्याब्लेट सिटामोल मौज्दात भएको जानकारी प्राप्त भए पनि फार्मेसीमा भने सिटामोल र डिकोल्ड भेटिएन । फार्मेसीमा अहिले सिटामोल र डिकोल्ड नभए पनि खरिद गरिएको औषधी चाँडै आउने जानकारी पायौँ ।’ 

 

यहाँका प्रत्येक मेडिकल, अस्पतालका फार्मेसी र जनस्वास्थ्य कार्यालयका स्टोर अनुगमन गरिएको उनले जानकारी दिइन् । उनले भनिन्, ‘तत्काल सिटामोल अभाव देखिएन । तर, औषधी थप नमगाए र संक्रमण बढ्दै गए अभाव हुने देखिन्छ । सबै मेडिकल र फार्मेसीलाई भनेका छौँ ।’ 

 

सुर्खेतमा २ हजार ८३० ट्याब्लेट मात्रै सिटामोल 

संक्रमण दर बढ्दै जाँदा बजारमा औषधीलगायत मानव जीवनका दैनिक उपभोग्य वस्तुको कृत्रिम अभाव बढ्न थालेको छ । यही अवस्थालाई लक्षित गरेर जिल्ला प्रशासन कार्यालयले बिहीबार सुर्खेतका मुख्य बजारमा औषधी सप्लायर्स पसलको आकस्मिक अनुगमन गरेको थियो । 

सुर्खेतका प्रशासकीय अधिकृत नन्दराम चौलागाईं नेतृत्वको टोलीले वीरेन्द्रनगर नगरपालिका वडा नम्बर ६ सुर्खेतस्थित मुख्य बजारमा रहेको राम मेडिसिन डिस्ट्रिब्युटर एन्ड सर्जिकल सप्लायर्स, केडी फार्मेसी र सिनर्जी फार्मेसीसहितका औषधी सप्लायर्सका पसल अनुगमन गरेको हो । अनुगमनका क्रममा सिटामोल अभाव भएको पाइएको चौलागाईंले बताए । 

‘अनुगमन गर्दा राम मेडिसिन डिस्ट्रिब्युटर एन्ड सजिकल सप्लायर्स र केडी फार्मेसीमा सिटामोल ब्रान्डको औषधी नै भेटिएन’, प्रशासकीय अधिकृत चौलागाईंले भने, ‘दुवै सप्लायर्समा मात्र कोडोपार ब्रान्डको औषधी छ, जुन सिटामोलको मूल्यभन्दा ५ रुपैयाँ बढी पर्छ ।’ 

 

सिनर्जी फार्मेसीमा भने २८३ स्टिम अर्थात् २ हजार ८३० ट्याब्लेट सिटामोल पाइएको उनले जानकारी दिए । केडी फार्मेसीका प्रोप्राइटर दानबहादुर रोकायाले सिटामोल बजारमा प्रतिट्याब्लेटको मूल्य १ हुँदा कोडोपार ६/७ रुपैयाँमा बिक्री हुने गरेको बताए । मिश्रित आइटमले कोडोपार अलि बढी मूल्य तर सिटामोल कम मूल्यको भएकाले मूल्यकै कारण उत्पादक कम्पनीले बजारमा सिटामोल अभाव बढाएको प्रोप्राइटर रोकायाले दाबी गरे ।

 

‘कोडोपारमा प्यारासिटामोल र कोडिन फस्टेड मिश्रित हुन्छ’, उनले भने, ‘सामान्यतः ज्वरो आउँदा, टाउको दुख्दा यही औषधी प्रयोग गरिन्छ ।’ प्रोप्राइटर रोकायाका अनुसार सिटामोल ब्रान्डको औषधी कोरोनाको दोस्रो लहरबाट आउन छाडेको छ । सिनर्जी फार्मेसीका सुपरभाइजर सुमन केसीले आफूहरूसँग थौरै मात्रामा सिटामोल ब्रान्डको औषधी भएको र पछिल्लो समय कम्पनीबाट आउन छाडेको बताए । 

औषधी सप्लायर्ससँग सिटामोल नहुनुले कर्णालीमा अभाव देखिएको छ । सिटामोल अभावले उपभोक्ता एवं बिरामी ६ गुणा बढी रुपैयाँ तिरेर कोडोपार औषधी किन्न बाध्य छन् । बजारमा औषधीको मौज्दात, बिक्री अवस्था के छ र सिटामोल नआउनुको कारण के हो भन्ने जानकारी लिन अनुगमन गरिएको प्रशासकीय अधिकृत चौलागाईंले बताए ।

 

उनका अनुसार यही अवस्थालाई आधार बनाएर अब सरोकारवालाबीच समीक्षा र तेस्रो लहरको कोरोना महामारीको प्रतिकार्य, रोकथाम तथा नियन्त्रण योजना निर्माण गरिने उनको भनाइ छ ।